Goliath, Samson, Herodes

Toen trad een kampvechter uit het leger der Filistijnen naar voren.

Hij heette Goliath uit Gat. Hij was zes el en een span lang.

Samuël 17:4

Een el is een oude lengtemaat: 69 centimer; een span (spanne) is wat duim en pink te bespannen is; dwz: 8 centimeter. Goliath was dus 4.22 meter lang. Reuzen zijn niet ongebruikelijk in het Oude Testament.
De Joden treffen tijdens hun tocht naar het Beloofde Land een aantal keren steden aan, die door reuzen zijn bevolkt (Petra o.a.). “We waren als sprinkhanen in hun ogen.”

De Filistijnen zijn waarschijnlijk vluchtelingen geweest van Kreta en de Griekse eilanden, toen het eiland Thera ontplofte en een einde kwam aan de Minoïche beschaving. Sieraden en aardewerk, dat in Filistijnse steden zijn gevonden, doen duidelijk Minoïch/Grieks aan.

 

SAMSON VERDRIJFT DE FILISTIJNEN

De Filistijnen hebben het Joodse volk in de strijd om het Heilige Land een aantal malen op de rand van de afgrond gebracht. Ze brachten de eerste Joodse koning ten val en veroverden de “Ark des Verbonds”, het meest heilige object in de Joodse eredienst. Dit bracht slechts kommer en kwel voor de overwinnaar. De allereerst nacht, toen de Ark in een Filistijnse tempel werd gezet, viel het beeld van de oppergod voorover. Er stond onenigheid, oogsten mis-lukten en na een periode van zeven maanden stuurden de Filis-tijnen de Ark weer terug. Nog nooit bespannen koeien liepen rechtstreeks terug naar Judea.

Ook na de dood van Goliat was de Filistijnse legermacht nog intact. David, die de reus had verslagen, werd de held van de Joden. Saul, de eerste koning der Joden, ziet in hem een bedreiging en probeert David zelfs te doden. David vlucht, met zeshonderd medestanders en vindt uiteindelijk een toevluchtsoord bij de Filistijnen! De Filis-tijnse vrouwen stonden bekend als verleidsters. Simson een Joodse vechtersbaas, die door een Filistijnse vrouw Delilah ten val wordt gebracht. Hij vertelt haar, dat de bron van zijn kracht in zijn haar zat. Delilah knipt hem kaal en verraadt Simson. Hem worden de ogen uitgestoken en daarna ter amusement naar een Filistijnse tempel gebracht. Daar geeft God hem nog eenmaal zijn reuzenkrachten terug, waardoor het hem lukt twee pilaren omver te duwen, waarop de tempel instort en alle aanwezigen, waaronder Simson, komen om.

De vijf Filistijnse steden

Toen de Filistijnen uiteindelijk Saul definitief versloegen en de kroonprins doodden, leek de ondergang van het koninkrijk nabij. David keert echter weer terug en wordt tot koning gekroond. De nieuwe koning inspireert het Joodse volk en de Filistijnen worden verslagen en hun belangrijkste steden verwoest. Daarna spelen de Filistijnen geen militaire rol meer. Wel controleren ze de handel in olijfolie. Herodotus noemt in de 6e eeuw v.Chr. Het gebied nog Palestina. Uiteindelijk gaan de Filistijnen, die geen geschriften hebben achtergelaten op in de smeltkroes van het Midden-Oosten.

Herodes de Grote

De Koning der Joden, aangesteld door de Romeinen is één van de opmerkelijkste figuren uit de tijd van Christus. Hij stierf 4 voor Christus; hetzelfde jaar waarin Jezus werd geboren. Jozef werd in een visioen gewaarschuwd om Bethlemen te verlaten en naar Egypte te vluchten. Herodes had namelijk van de 3 Wijzen vernomen, dat “de Koning der Joden” was geboren. Om deze aantasting van zijn positie als koning in de kiem te smoren, gaf hij bevel alle kinderen jonger dan twee jaar die in Bethlehem en omgeving geboren waren, te doden. Of deze kindermoord ook echt heeft plaatsgevonden wordt door sommige historici betwijfeld. Gezien zijn staat van dienst op het gebied van wreedheid en gruwelijkheid, lijkt het zeer wel mogelijk. Flavius Josephus, een Joodse rabbi, leefde zo'n veertig jaar na de dood van Jezus in Jeruzalem. In zijn geschriften besteed hij heel wat meer aandacht aan Herodes, dan aan de Messias. De carriére van de Koning is geplaveid met lijken. Hij liet zelf zijn vrouw Mariami executeren wegens vermeend overspel en landverraad. De twee zonen, die hij bij haar had, ondergingen hetzelfde lot. De hogepriester van de Joodse Tempel, een broer van zijn vrouw, werd gezien ze koninklijke afkomst (Mariami was een Hasmenidische prinses), veel te populair bij de Joden. Herodes liet hem in het zwembad van zijn paleis verdrinken. Voor de Romeinen maakte het niet veel uit, zolang Herodes de wind eronder hield. Dit deed hij behalve door zijn rücksichtsloze politiek ook door een aantal grote bouwprojecten, waarvoor de lokale bevolking de arbeidskrachten moesten leveren. Dwangarbeid dus, maar het verrijkte Israël wel met een aantal imposante monumenten. Herodes was een architectonisch genie, die voor zijn scheppende vermogen geen grenzen accepteerde. Caesaria, de havenstad, die hij bouwde werd wel het achtste antieke wereldwonder genoemd. Herodes bouwde deze stad, ter ere van zijn verbond met Caesar Augustus in 20 BC.

 

Caesaria is als totaliteit gebouwd, aan een kust die ongeschikt was voor scheepvaart en havens. Caesaria omvatte een grote tempel opgedragen aan de Romeinse goden, paleizen, woningen, pakhuizen. Een amfitheater, een hippodroom en badhuizen veraangenaamden het leven. Maar het opmerkelijkst was de haven. Herodes liet twee havenmonden bouwen en gebruikte daarvoor speciaal cement dat onder water hardde.

Dit liet hij uit Italië overkomen. Via houten pontons werd het cement afgezonken, waardoor een vloer ontstond, waarop verder gebouwd kon worden. Een bouwwijze, die in voor-Azië volstrekt onbekend was. Pontius Pilatus verbleef hier liever dan in Jeruzalem. Ceasaria werd een knooppunt voor handel en bleef lange tijd een belangrijke stad. Het kende ook één van de eerste christengemeenten. De stad raakt in verval, als in de 2e en 6e eeuw AD. tsunamis de Havenmonden en kades vernietigen. Herodes versterkt ook Massada, het eeuwenoude fort en verfraait het met een paleis van drie verdiepingen, die tegen de rotswand aangeplakt lijken. Zijn grootste project is de herbouw van de Tempel van Jeruzalem. Om problemen te voorkomen, schoolde hij Levieten (de priesterklasse) om tot steenhouwers en timmerlui. Zij bouwden het Heilige der Heiligen, het central gedeelte van de tempel, dat slechts door priesters mocht worden bezocht. Deze Tempel werd tijdens de Joods opstand (66 AD) door de Romeinen met de grond gelijk gemaakt.

Het opmerkelijkste bouwwerk is echter Herodium (nabij Jeruzalem). Dit is een kunstmatig opgetrokken heuvel, waarbinnen een paleis werd gebouwd. Dit bouwwerk had Herodes ook voorbestemd als zijn graf. Hij moet een gruwelijk sterfbed hebben gehad, gezien de vele kwalen waaraan hij leed. Zijn gebruikelijke paranoïa wordt alleen maar groter. Zijn paleizen lijken steeds meer op forten, waarin voedsel en water voor tiendui-zenden soldaten ligt opgeslagen. Herodes weet dat hij door de bevilking gehaat en vervloekt wordt. Zo plaatst hij uitdagend een Romeinse adelaar op de Tempel. Voor de Joden is dat godslastering.Toch weet hij een imposan-te begrafenis te regelen en wellicht is hij in Herodium overleden. In ieder geval is het zeker, dat hij daar begraven ligt. Na zijn dood blijft het paleis nog enige tijd bewoond, maar wordt daarna verlaten en vervalt. In de zoektocht naar de Bijbelse realiteit was Herodium snel gevonden.

Het was in de tijde van Herodes vanuit Jeruzalem te zien door de schittering van het marmer in de zon.
Het lukte echter niet om het graf van Herodes te vinden. Gelukkig kent de archeologie ge-obsedeerde personen, die van dergelijke zoektochten een levenswerk maakten. Zo ook hier. Na 30 jaar onderzoek en veel vergeefs graafwerk werd in 2007 een ruimte gevonden, waarin zich twee sarcophagen bevonden. Opmerkelijk verschil was niet alleen de kleur (wit en rood), maar ook het feit dat de rode sarcophaag letterlijk in diggelen was geslagen. Blijkbaar hebben indringers hun woede op de sarcophaag botgevierd.
Na reconstructie blijkt het om rijkversierde en vakkundig gemaakt doodskisten te gaan, een koning waardig. Want dat de rode sarcofaag aan Herodes de Grote heeft toebehoord, wordt algemeen geaccepteerd.
Ook in Egypte zijn dit soort voorbeelden van grafschennis aangetroffen. Hier was het niet ongebruikelijk om een gestorven voorganger, letterlijk uit de geschiedenis te schrijven en zijn naam door volgende farao te vervangen. Volstrekt onbekend is, wie er in de witte sarcofaag is begraven.