DE SUPERIORITEIT VAN EUROPA
2 De verovering van zuidelijk Afrika.
De kracht, die het de Europese staten mogelijk maakte, wereldwijd gebieden te veroveren en te koloniseren was geografisch. Nergens anders in de wereld werden zoveel dieren gedomesticeerd en was massaproductie van granen en andere voedingsmiddelen mogelijk. Paarden en ossen werden gebruikt om te ploegen en

voor transport. Deze economische basis maakte de ontwikkeling van de Europese beschaving mogelijk. Wetenschap en techniek werden gestimuleerd en twee takken hiervan leverden de superioriteit op, die eeuwenoude beschavingen op de knieën kreeg. Ten eerste was dat de ontwikkeling van stalen wapens, zoals de rapieren, waarmee de Spanjaarden en Portugezen vochten en de ontwikkeling van vuurwapens. Ofschoon buskruit en primitieve wapens in China en het Midden-Oosten bekend waren, werd het wapen in West-Europa geperfectioneerd. Ten slotte bezaten de Europeanen een biologisch wapen, zoals de pokken, die de indianenbevolking van Amerika decimeerde. Ook bij de kolonisatie van Australië gaven deze drie factoren de doorslag.

Maar de verovering van Afrika werd een ander verhaal. Allereerst liepen de zaken voor de blanken voorspoedig. De kolonie op Kaap de Goede Hoop floreerde, terwijl de plaatselijke bevolking door de pokken werd uitgeroeid. Toen de druk in de Kaapkolonie te groot werd, besloten een groep Nederlandse kolonisten, de bekende

Boeren, naar het noorden te trekken, op zoek naar nieuw vruchtbaar land. Dat vonden ze ook, zo'n 800 kilometer ten noorden van Kaapstad. De Boeren waren zonder het te weten in het Zulu-rijk terecht gekomen. Deze krijgszuchtige stam was zeer goed georganiseerd en beheerste een gebied van 30.000 vierkante kilometer. De Boeren trokken met hun ossenkarren verder. 's Nachts werd er gekampeerd. Men was zich van geen dreiging bewust. Tot op een nacht een kamp werd overvallen door een overmacht aan Zulusoldaten, die driehonderd mannen, vrouwen en kinderen afslachtten.

De overlevenden verzamelden zich en zetten hun karren in een grote kring en afwachting van wat er komen zou. De volgende ochtend, bij zonsopkomst naderden tienduizend getrainde Zulusoldaten de provisorische vesting. De overmacht van de Zulu's was enorm. Toch lukte het de krijgers niet om dicht bij de tegenstanders te komen. Nu kwam het traditionele wapen van de Boer, de voorlader, tot zijn recht. Deze opvolger van de haakbus moest nog wel na elk schot herladen worden, maar het geweer was zuiver en een treffer verwoestend. De Boeren verdeelden zich in twee groepen. Eén groep herlaadde de voorladers en de overigen schoten. In dit spervuur werden zo'n 4000 Zulu's gedood. De overigen vluchtten. Deze slag wordt nog steeds herdacht als de Slag bij Bloedrivier. De macht van de Zulu's was gebroken. Er zijn nog een aantal veldslagen geweest, ook met Bantoestammen, maar de Engelse militairen beschikten nu ook over machinegeweren. Deze beslisten een treffen vaak binnen een aantal minuten.

Zuidelijk Afrika bestond uit losse bond van Bantoestammen. Ze leefden in kleine gemeenschappen en bedreven landbouw en veeteelt. De Westerlingen trokken steeds verder naar het noorden en niets leek hen in de weg te staan. Maar zonder het te weten, waren de Europeaen de Kreeftskeerkring overgestoken en in de Tropen beland. Dit was een geheel andee wereld, met andere spelregels. De geïmporteerde gewassen sloegen niet aan en paarden en vee stierven. Maar ook de kolonisten kregen nu met onbekende ziekten getroffen, de belangrijkste daarvan was malaria. De plaatselijke bevolking en het vee leken echter immuun voor een ziekte, die voor een blanke dodelijk was. De inwonerts van tropisch Afrika hadden een immuniteit opgebouwd en kenden zelfs vaccinatie tegen de pokken. De kolonisatie van Afrika stokte, maar nam al snel een nieuwe wending. Afrika bleek namelijk uitzonderlijk rijk aan grondstoffen. Hout, rubber maar vooral diamanten, goud, koper en andere delfstoffen. Nu begon een tweede kolonisatie. De Engelsen en de Belgen overtroffen elkaar in de wrede uitbuiting van dit kontinent. Hele volks-stammen werden verplaatst en te werk gesteld in de mijnen. Spoorwegen werden aangelegd om de producten naar de kust te vervoeren. Langs de spoorlijn ontstonden de townships en de steden. De bonte mengeling van kleine nederzettingen werd verbroken en de grote stad zoog de plattelandsbevolking naar zich toe. Dit heeft allerlei dramatische gevolgen. Eén daarvan is het verdwijnen van de natuurlijke immuniteit voor malaria, die voortkwam uit het leven in dorpen op het platteland. Malaria is nu dodelijk voor de Afrikanen en één op de vijf kinderen sterft aan malaria vóór het vijfde levensjaar. In Zambia, één van de armstre landen ter wereld, is de gemiddelde levensverwaachting 35 jaar. De enorme winsten, die in de afgelopen eeuwen zijn gemaakt, verdwenen naar het buitenland of in de zakken van lokale magistraten.

Wordt hier een hopeloze strijd gestreden en zal de verarming en verpaupering van Afrika doorgaan. Zeker nu ook Aids epidemische vormen aanneemt. Maleisië en Singapore kennen dezelfde geografische omstandigheden als Zambia. Malaria kwam daar ook voor. Zo'n vijftig jaar geleden hebben beide landen de handen ineen geslagen. Door te investeren in preventie, medicijnen en ziekenhuizen, maar vooral door het herordenen van de economie en de leefstijl van de bevolking. Dit heeft ertoe geleid dat malaria vrijwel volledig uit de beide landen verdwenen is. Ook Zambia heeft een dergelijk landelijk plan op stapel staan. De medicijnen, die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld, zijn een basis om malaria te bestrijden. Malaria kan de wereld uit. Als wij dat willen.