GESCHIEDENIS VAN HARLINGEN (regio)

FRIESLAND EN SINT JACOBUS

In de Friese vrijheidstraditie speelt Karel de Grote een centrale rol. In de Middeleeuwse zienswijze hadden Willibrord en Keizer Karel bevrijd uit de macht van de Denen en hun heidense geloof.

Een belangrijk gebeuren was de vastlegging van de oude Friese wetten. Tot dat moment waren de weteen mondeling doorgegeven. Bij de Friese rechtspraak speelden “asega's” (sprekers van recht) een grote rol. Karel dwong hen de wetten op schrift te stellen (Lex Frisionum).

In de 12e eeuw werd Karel in Aken en Saint Denis met Jacobus, discipel van Jezus en apostel, verbonden. Hij werd de hemelse garant voor Karolingische waarden.

In Friesland werd de Friese Vrijheid ook met deze apostel verbonden. In Franeker, in Westergo, worden Karel en Jacobus naast elkaar vereerd.

Franeker kreeg zelfs het recht gedurende vijftien dagen in de zomer “de Aflaat van Santiago” te verlenen. De daaraan verbonden jaarmarkt werd door een vrijgeleide ook voor misdadigers toegankelijk gemaakt. Na de reformatie bleef de Jacobsmarkt als “Franeker Kermis” tot op de dag van vandaag bestaan.

Een kroniek uit circa 1124 vertelt dat Karel de Grote in een droom een weg van sterren zag langs de hemel; beginnend bij de Friese zee (de Noordzee) over heel Europa en eindigend in Galicië (Spanje). Jacobus verscheen hem en beloofde Karel dat “tot het einde der tijden” pelgrims van zee tot zee zullen trekken. Dit is de eerste aanduiding van het Japiks (Jacobs) pad, dat begint (of eindigt) in St. Jacobiparochie (gesticht in 1500) en voert naar Santiago de Compostella.

Het pad bracht de pelgrim langs tientallen kerken, kathedralen en heilige plaatsen, waaronder de St. Michaelkerk op Almenum.

In Harlingen hadden de grootschippers Jacobus als patroon. Hun gildehuis stond in de straat die Noord-Zuid door de stad loopt. De Noorderpoort van de stad werd de Blauwpoort of Jacobspoort genoemd. De weg sloot aan op de landweg naar de “Jakobsstaf” Franeker.

In het gildehuis bewaarde men een prachtige drinkhoorn, die door Philips II in 1550 zou zijn geschonken, waarschijnlijk gelijk met de klok voor de Havenbrug, nu in het Havenmantsje te zien. Op de hoorn is St. Jacobus met schelp te zien, afgebeeld naast de kerk van Almenum. De hoorn is in de 19e eeuw verloren gegaan.

Het Japikspad wordt nog steeds bewandeld en is te volgen tot Hasselt (België). Via Maastricht vindt de wandelaar aansluiting met het eeuwenoude pelgrimspad naar Santiago de Compostella. Hier is, volgens de overlevering, het graf van de Heilige Jacobus te vinden.